Zboża narażone są na różne zagrożenia. Wśród nich znajdują się chwasty i szkodniki, które mogą znacznie zmniejszyć plony, ale również choroby, które atakują pszenicę, pszenżyto, jęczmień, żyto oraz inne zboża.

Jakie z nich spotykane są najczęściej?

Choroby zbóż mogą spowodować bardzo duże straty w plonowaniu, które będą wynosiły nawet ponad 50 proc. Rolnicy muszą zatem wiedzieć, w jaki sposób można skutecznie chronić się przed takimi schorzeniami, a także jak je rozpoznawać i leczyć, gdy już wystąpią.

Schorzenia zbóż to przede wszystkim schorzenia pochodzenia grzybiczego, którym sprzyjają niekorzystne warunki pogodowe. Występują one również z różną intensywnością w zależności od regionu kraju.

Jakie choroby mogą zagrażać zdrowotności zbóż?

Brunatna plamistość liści

Występowanie

Choroba ta najczęściej pojawia się w wilgotnych, chłodnych warunkach pogodowych, dlatego też notuje się ją najczęściej w okresie wiosennym oraz jesiennym, gdy zboża są w fazie strzelania w źdźbło oraz w fazie liścia flagowego.

Pojawieniu się brunatnej plamistości liści sprzyja pozostawienie resztek pożniwnych najczęściej atakowanych zbóż, a także stosowanie przedplonów z pszenicy.

Brunatna plamistość liści najczęściej dotyka pszenicy, żyta oraz pszenżyta. Szczególnie duże straty mogą dotyczyć pszenicy, w tym zarówno jarej, jak i ozimej.

Symptomy

Brunatna plamistość liści rozpoznawalna jest po niewielkich plamkach o kolorze ciemnym, które widoczne są na zewnętrznych liściach zbóż. Pojawiają się wtedy także charakterystyczne oczka w środku przebarwień. Po około tygodniu dochodzi do rozjaśnienia się zmiany, a następnie do zamierania liścia.

Choroba ta może prowadzić nawet do utraty połowy plonu.

Rdza brunatna pszenicy i żyta

Występowanie

Rdza brunatna pszenicy i żyta to choroba grzybicza wywoływana przez Puccinia recondita. dotykająca najczęściej pszenicy oraz żyta. Sprzyjają jej samosiewy, oziminy, a także resztki pożniwne na polach.

Najczęściej do pojawienia się rdzy dochodzi w ciepłych sezonach wegetacyjnych. Dodatkowo, zwiększone ryzyko dotyczy tych upraw, które w nadmiernej ilości nawożone są azotem.

Symptomy

Objawy rdzy są widoczne głównie na etapie strzelania w źdźbło. Można zauważyć wówczas niewielkie plamki o rdzawym kolorze z jaśniejszym obwodem, które pojawiają na wierzchu liści. Zanim dojdzie do kwitnienia zbóż, można także zauważyć je od spodu liści – wówczas towarzyszą im także gniazda zarodników grzyba w ciemniejszym kolorze.

Straty w przypadku zakażenia rdzą brunatną nie są bardzo wysoki i wynoszą około 10 proc., ale rolnik także nie może lekceważyć tych objawów.

Rdza żółta zbóż

Występowanie

Rdza żółta jest bardziej niebezpieczną chorobą zbóż. Dotyka ona wszystkich zbóż, a także traw, w tym przede wszystkim żyta, pszenicy oraz jęczmienia. Jest to choroba grzybowa, do której dochodzi na skutek zakażenia grzybem Puccinia striiformis.

Puccinia striiformis to grzyb rozprzestrzeniony na całym świecie, który występuje również w Polsce. Najczęściej do jego rozwoju dochodzi na w okresach chłodnych oraz wilgotnych. Przy temperaturach poniżej 0 stopni Celsjusza oraz powyżej 21 stopni Celsjusza rozwój choroby jest zahamowany. Zboża najczęściej infekowane są wówczas przez roznoszone wiatrem spory.

Symptomy

Wśród widocznych symptomów znajdują się silne skupiska grzyba w kolorze żółtym. Mogą one rozwijać się na wszystkich częściach roślin nad ziemią. Pierwsze objawy najczęściej widoczne są na liściach. Mogą tworzyć one charakterystyczna, kształty kresek.

Gdy dojdzie do porażenia zboża rdzą żółtą, w takim przypadku straty w plonowaniu mogą dochodzić nawet do 50-70 proc.!

Mączniak prawdziwy zbóż

Występowanie

Mączniak to także duże zagrożenie dla plonów. W tym przypadku mamy do czynienia z zakażeniem przez grzyb Blumeria graminis syn. Erysiphe graminis. Jego zarodniki początkowo mogą atakować samosiewy, trawy, oziminy, a potem mogą przenosić się na zboża.

Choroba często atakuje pszenicę oraz jęczmień. Zakażeniu grzybem sprzyja duża wilgotność powietrza. Zboża narażone są na nią od momentu wschodu aż do osiągnięcia dojrzałości. Większe ryzyko zakażeń pojawia się przy gęstych zasiewach.

Symptomy

Charakterystycznym objawem tej choroby jest pojawienie się na roślinach białego lub też jasnoszarego lub jasnobrązowego nalotu. Widoczny jest on na pochwach liściowych oraz na blaszkach.

Pierwsze objawy można zaobserwować już jesienią na zbożach ozimych. Do ich nasilenia dochodzi w okresie wiosennym. Wówczas może dochodzić do szybkiej martwicy liści oraz obumierania roślin.

Mączniak prawdziwy może powodować straty w plonie wynoszące około 30 proc.

Septorioza pszenicy

Występowanie

Jest to choroba grzybowa, która wywoływana jest przez grzyby gatunku Phaeosphaeria nodorum oraz Mycosphaerella graminicola. Zaliczana jest także do innych chorób grzybowych roślin w kategorii septorioz.

Septorioza pszenicy dotyka pszenicy i pszenżyta, lecz czasami także jęczmienia. Jest rozpowszechniona na całym świecie.

Objawy

Objawy choroby mogą pojawić się na każdym etapie wegetacji. Pierwsze z nich można zobaczyć już na siewkach. Na liściach pojawiają się wtedy wydłużone plamy o żółtawym lub brunatnym kolorze. Widać je także na brzegach plew. W efekcie roślina zamiera.

Może dojść do utraty nawet połowy upraw.