Doroczna obrzędowość na polskiej wsi posiada wielowiekowe tradycje, które można zobaczyć także i dzisiaj.

Jakie święta rolnicze obchodzone są co roku w różnych regionach Polski?

Praca rolnika regulowana jest rytmem zmieniających się pór roku. Każda z nich niesie ze sobą inny zakres niezbędnych do wykonania prac w gospodarstwie. Ma to również przełożenie na święta obchodzone przez rolników.

Wiosna jako okres, gdy rozpoczyna się wzrost roślin, jest w życiu rolnika ważnym okresem. Wtedy czeka go także wytężona praca związana z wykonaniem odpowiednich zasiewów i przygotowaniem gruntów do wzrostu plonów. Lato to czas żniw oraz zbiorów – właśnie wtedy rolnicy spędzają większość czasu na polach. Jesienią natomiast rozpoczyna się czas wysiewu zbóż ozimych, a także ostatnie zbiory, w tym także owoców oraz warzyw. Zimą rolnicy mają chwilę czasu na wytchnienie, ale także doglądają swojego gospodarstwa, przygotowując je na rozpoczęcie kolejnej wiosny.

W związku z tym doroczna obrzędowość rolników jest nierozerwalnie powiązana z porami roku. To główny sposób odmierzania czasu – kiedyś prowadzony według zmian cyklu słonecznego oraz księżycowego, obecnie według kalendarzy i zegarków.

Najwięcej dorocznych świąt rolniczych odbywa się w okresie od wiosny aż do jesieni, czyli właśnie wtedy, gdy przypada czas największej aktywności rolniczej. Jakie święta obchodzone są wówczas w różnych zakątkach Polski?

Wiosenne topienie Marzanny

– zapewnia wysokie plony w nadchodzącej wiośnie

Topienie Marzanny to święto posiadające swoje korzenie w czasach przedchrześcijańskich. Marzanna, inaczej określana także jako Marena, Morana, Mora, a także jako Śmierć, Śmiercicha czy Śmiertka jest boginią słowiańską, która symbolizuje okres zimy oraz śmierci.

Wiosenne święto topienia Marzanny to nie tylko święto o znaczeniu rolniczym. Również w zamierzchłych czasach było ono ważne dla całych społeczności. Symbolizowało pożegnanie zimy oraz powitanie wiosny, a przy tym miało zapewniać wysokie polony w nadchodzącym sezonie.

Tradycja topienia Marzanny, której towarzyszyć może także gaik, jest popularna w różnych regionach Polski, w tym między innymi nadal kultywowana jest na Śląsku.

Zielone Świątki

– dla jeszcze lepszych plonów latem

Drugim znanym i nadal obchodzonym świętem rolniczym w różnych regionach kraju są Zielone Świątki.

Jest to ludowe określenie święta Zesłania Ducha Świętego. Posiada ono swoje korzenie w przedchrześcijańskich, pogańskich obrzędach wiosennych, które miały wspomagać płodność roślin.

Zielone Świątki to tradycja wpisana w rytm zmieniającej się przyrody. Data święta jest ruchoma i przypada ona na maj lub czerwiec, a dokładnie w 49 dni i 50 dni po Wielkanocy. Pierwotnie święto miało na celu oczyszczenie ziemi oraz przygotowanie jej na wydanie wysokich plonów.

Podczas Zielonych Świątek tradycyjnie palono wtedy ogniska, a domy ozdabiano zielonymi gałązkami, kwiatami. Stawiano też młode brzózki na obejściach gospodarstw. Tradycje tego rodzaju można zobaczyć nadal na ziemi dobrzyńskiej.

W trakcie świąt okadzano także bydło dymem ze święconych ziół, zakładano na nie wieńce, aby zapewnić pomyślność.

Boże Ciało i oktawa Bożego Ciała

– ochrona przed niekorzystną pogodą

To obchodzone w Kościele Katolickim święto znane jest przede wszystkim z kolorowej procesji obchodzącej miejscowość. Procesja zatrzymuje się wtedy na „stacjach” znajdujących się przy różnych budynkach. Ołtarze przystrajane są zielonymi gałązkami brzozowymi, kwiatami, wiankami witymi z ziół.

Według wierzeń, gałązki oraz wianki te miały posiadać magiczną moc – umieszczone w polach miały chronić je przed niekorzystną pogodą. Również służyły one do odstraszania burzy.

Święto Matki Boskiej Zielnej

– Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – patronki roślinności

Odbywające się dnia 15 sierpnia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, które określane jest również jako święto Matki Boskiej Zielnej, również obchodzone jest przez rolników w różnych regionach Polski.

Matka Boska Wniebowzięta jest uznawana za patronkę ziemi, a także roślinności, dlatego też w polskiej tradycji ludowej określana jest ona również jako Matka Boska Zielna. W niektórych regionach Polski Święto Matki Boskiej Zielnej – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny często wiąże się ze świętem dożynek.

Dożynki

– najsłynniejsze święto plonów

W kontekście popularnych świąt rolniczych nie można wspomnieć również o Dożynkach, które określane są także Wieńcami albo Świętem Plonów. Jest to ludowe święto o charakterze dziękczynnym, które obchodzone jest po zakończeniu prac polowych, w tym żniw.

Aktualnie Dożynki najczęściej obchodzone są w jedną z ostatnich sobót lubi niedziel w sierpniu lub wrześniu.

Święto Dożynek jest praktykowane od wieków przez Słowian. Współcześnie ceremonia Dożynek najczęściej obejmuje przejazd przyozdobionych wozów, a także przygotowanie różnych dekoracji dożynkowych z plonów, na przykład ze słomy. Często towarzyszą im różne wystawy, konkursy, a także zabawa.

Jednymi z najpopularniejszych dożynek są dożynki prezydenckie w Spale – tradycja ta została zapoczątkowana prezydenta Ignacego Mościckiego w 1927 roku.

Zatem rolniczy rok znaczy wiele świąt obchodzonych w różnych regionach. Tradycje te kultywowane są również dzisiaj!