Ze względu na obowiązujące obostrzenia w handlu ziemią rolną, nie każdy, kto chciałby stać się jej nabywcą, ma taką możliwość.

Niedawno w życie weszły nowe zmiany w tym właśnie zakresie, które złagodziły przepisy dotychczas obowiązującej ustawy. Kiedy ziemię o przeznaczeniu rolnym może zakupić rolnik, a kiedy może zrobić to cywil?

Od 2019 roku obowiązują nowe zmiany w handlu ziemią rolną. Zmieniają one obowiązujące dotychczas przepisy, które weszły w życie w 2016 roku. Wprowadzone wówczas obostrzenia miały przede wszystkim na celu pomoc w zachowaniu ziemi w rękach polskich rolników, a także zapobiegać spekulacyjnemu nabyciu ziemi.

Według pierwotnych przepisów ziemia rolna mogła być nabywana przez rolników indywidualnych, ich bliskich, a także przez samorządy. Także prawo to posiadały kościoły oraz związki wyznaniowe. Osoby, które nie były związane z rolnictwem, musiały liczyć się z ograniczeniami.

Wprowadzenie takich właśnie obostrzeń w obrocie ziemią było dobrą wiadomością dla niektórych osób. Innym z kolei pokrzyżowało plany. Zmniejszyła się przede wszystkim sprzedaż na rzecz dużych podmiotów, w tym między innymi deweloperów.

Jednocześnie jednak przepisy te stanowiły przeszkodę dla kupujących indywidualnych. Aktualnie wprowadzono niewielkie zmiany w przepisach, które uprzystępniają zakup ziemi rolnej także tym osobom, które nie są rolnikami. Co dokładnie się zmieniło?

Cywil może zakupić większy areał ziemi

Obecnie, w myśl nowych przepisów, osoby, które nie są rolnikami, będą mogły zakupić dla siebie na własność więcej ziemi o charakterze rolnym niż dotychczas. Poprzednio obowiązujące przepisy określały, że mogło być to jedynie 0,3 hektara. Teraz jednak cywile mogą zakupić nawet do 1 hektara ziemi, czyli ponad trzykrotnie większy areał.

Właścicielem ziemi rolnej cywil będzie mógł stać się także poprzez postępowanie upadłościowe i egzekucyjne, poprzez zniesienie współwłasności na gruntach, na wynik podziału majątku pomiędzy małżonkami, a także w konsekwencji uzyskania spadku. Także ziemia rolna będzie mogła stać się własnością cywila wtedy, gdy będzie to wynik przekształcenia, podziału, połączenia spółek prawa handlowego.

Rolnicy nadal posiadają prawo do wykupienia większej ilości ziemi. W ich przypadku powyższe ograniczania nie obowiązują.

Zgoda dyrektora KOWR nie będzie już potrzebna

Nowe przepisy wskazują również, że do dokonania transakcji nie będzie już konieczna zgoda wydawana przez dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Jednocześnie jednak KOWR będzie posiadał prawo do pierwokupu nieruchomości.

Większy katalog osób bliskich w przepisach

Nowe przepisy zmieniły również katalog osób bliskich znajdujący się w Ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Zgodnie z obowiązującym od 2019 roku prawem, katalog ten został rozszerzony o rodzeństwo rodziców oraz o pasierbów, co ułatwia uzyskanie praw do własności gruntów w rodzinach.

Zmiana w stosowaniu przepisów do określonych nieruchomości

Kolejne zmiany dotyczą wyłączenia stosowania przepisów Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w stosunku do określonych nieruchomości rolnych.

Dotyczy to:

• nieruchomości znajdujących się w granicach administracyjnych miast
• nieruchomości, w których grunty oznaczone jako grunty pod stawami rybnymi, wynoszą minimum 70 proc. powierzchni nieruchomości
• nieruchomości o charakterze ogródków przydomowych zakupionych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

W myśl nowych przepisów, nieruchomości rolne będą mogły kupować także uczelnie przeznaczające je na cele dydaktyczne, a także państwowe oraz samorządowe osoby prawne na cele publiczne. W tych przypadkach konieczne będzie uzyskanie zgody od dyrektora generalnego KOWR.

Krótsze okresy posiadania i prowadzenia nieruchomości rolnej

Przepisy wprowadziły ponadto zmiany związane z okresami posiadania i prowadzenia nieruchomości o charakterze rolnym. Zostały one skrócone.

Aktualnie właściciel musi jedynie przez 5 lat, a nie przez 10 lat prowadzić gospodarstwo rolne wchodzące w skład kupowanej nieruchomości, a także przez ten okres nieruchomość ta nie może być oddana albo zbyta innym podmiotom.

Gdyby nieruchomość miałaby być zbyta lub oddana przez wskazanym okresem 5 lat, konieczne jest uzyskanie zgody dyrektora generalnego KOWR.

Nadal duża kontrola na dużymi działkami

Warto jednocześnie zaznaczyć, że obrót ziemią nadal będzie odpowiednio kontrolowany. Dotyczy to w szczególności dużych działek.

Takie obostrzenia mają na celu zapobieganie sytuacjom, gdy działki rolne będą przekazywane dla dużych podmiotów, na przykład dla deweloperów na potrzeby wykonania większych zabudowań. Ma to także na celu zapobieganie spekulacyjnego obrotu ziemią.

W związku z tym nowe przepisy wprowadziły liberalizację obecnie obowiązującej ustawy związanej z obrotem gruntami. Cywile – osoby, które nie prowadzą działalności rolniczej, mogą łatwiej zakupić na swoje cele ziemię o charakterze rolnym. Jednocześnie jednak nadal kontroluje się sprzedaż działek na rzecz większych kupujących, w tym deweloperów, co ma zapobiegać nieprawidłowościom.